معرفی گونه‌های چای

در تاریخ بشریت هزاران سال است که چای در فرهنگ‌ها و کشورهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. چای یک نوشیدنی نسبتاً ساده است که با خیساندن برگ‌های خشک شده در آب داغ برای ایجاد یک نوشیدنی گرم خوشمزه، مخلوط می‌شود. محبوبیت چای در سراسر جهان غیرقابل انکار است. چای بعد از آب محبوب‌ترین نوشیدنی در جهان است. با این حال، چای می‌تواند به طعم‌های مختلف با بیش از سه هزار نوع چای دسته‌بندی شود. با توجه به اهمیت این موضوع  بیایید به بررسی گونه‌های چای بپردازیم که تاکنون وجود داشته است. با این مقاله از وبسایت «دوغزال» همراه ما باشید.

چای مصرفی مردم در جهان فراورده‌ای است با منشا گیاهی، سالم و بدون مواد افزودنی و نگهدارنده‌های رایج مواد غذایی که از لحاظ تاریخی قدمت آن به سال 2737 قبل از میلاد مسیح می‌رسد در تمام اعصار مانند دیگر گیاهان به صورت خودرو و در جنگل‌های گرم و مرطوب و نیمه معتدل می‌روئید. زمانی روستاییان بومی از برگ نورسته و لطیف آن برای درمان آلام جسمی و روحی خود استفاده نمی‌نمودند و زمانی که استفاده دارویی آن در دربار امپراطوران چین راه یافت بر عزت و اعتبار دارویی درمانی آن افزوده گردید و در نتیجه در اثر افزایش روز افزون مصرف، کشاورزان منطقه سیچوان نسبت به جمع آوری بذر گونه‌های چای و کشت آن مبادرت نمودند.

گیاه چای چیست؟

گونه‌های مختلف چای از یک گیاه به نام کاملیا سیننسیس ایجاد می‌شوند. این یک گیاه همیشه سبز است که می‌تواند تا 18 متر در طبیعت رشد کند. با این حال، هنگامی که با هدف برداشت رشد می‌کند، بوته‌های کاملیا سیننسیس معمولاً فقط تا حدود یک متر رشد می‌کنند. این گیاه هزاران سال پیش در جنوب چین به وجود آمد. از برگ‌های کاملیا سیننسیس برای ایجاد تمام چای‌ها از جمله چای سیاه، چای سبز، چای اولانگ و چای سفید استفاده می‌شود. اینکه کدام نوع چای از این گیاه تهیه می‌شود، به گونه گیاهی خاص Camellia sinensis و محیط رشد و روش پردازش آن بستگی دارد. انواع گونه‌های چای که حاوی کاملیا سیننسیس نیستند در واقع چای محسوب نمی‌شوند، اما از آنجایی که بیشتر مردم آن را چای‌های گیاهی می‌دانند، معمولا به نام دمنوش معروف هستند.

موطن اولیه گیاه چای کشور کهنسال چین و جنگل‌های شمال شرقی هند و برمه بوده است، به همین لحاظ واژه‌های مختلف چای در زبان‌های ملل جهان اعم از کشورهای آسیایی، اروپایی و آفریقایی عموما از گویش‌های مختلف مردم سرزمین چین گرفته شده است. زیستگاه اولیه گیاه چای که بعدا از سوی گیاه شناسان camellia sinensis نام نهاده شد، در ناحیه وسیعی قرار دارد که از شمال به قسمت علیای چین و از مغرب به ایالت چای خیز آسام هندوستان منتهی می‌شود. طول درختان جنگلی چای که بدون دخالت بشر رشد کرده اند به 9 تا 15 متر بالغ می شود اولین بار نام این گیاه در کتاب دارویی نفیسی که در سال 2737 قبل از میلاد، شنونگ امپراطور باستانی چین درباره گیاهان شفابخش نوشت و گونه‌های چای را در زمره گیاهان آرامبخش ثبت کرد. در قرن چهارم میلادی در دوره گیاه درمانی نیز در لغت نامه‌ها از چای نام برده شده است. حکمای قدیمی چین جوشانده حاصل از برگ‌های نورسته لطیف بهاره و پائیزه را برای درمان ناراحتی‌های جهاز هاضمه، هضم غذا، بیماری‌های کلیوی، سردرد، آسم و رفع خستگی عضلانی توصیه می کرده‌اند.

 مشخصات گیاه چای

از نقطه نظر گیاه شناسی، چای گیاهی است خزان ناپذیر و همیشه سبز از شاخه و نهاندانگان و رده گیاهان دولپه‌ای و از خانواده Theacea و جنس کاملیا است. نام علمی و بین المللی گیاه چای Cammellia sinensis L.O.Kuntaz  است. واژه کاملیا گویای جنس و واژه sinensis گونه را نشان می‌دهد. حرف L  از نام لینه گیاه شناس معروف گرفته شده و O.Kuntaz نام گیاه شناس دیگری است که پیشنهاد ادغام دو نام را به کنگره جهانی گیاه شناسان جهان داده است. از نظر سازگاری با محیط و شرایط اقلیمی، در سطح جهان از واریته‌های گرم سیری و سردسیری و معتدل برای تولید گونه‌های چای تجارتی استفاده می‌شود این واریته‌های اقلیمی به صورت زیر است:

Cammellia sinensis var sinensis:

معروف به نوع چینی با برگ‌های ریز و چرمی شکل که در مناطق سردسیری به خوبی رشد می‌کند. مقدار محصول سالیانه در هر هکتار 5/2 تا 3 تن برگ سبز و گل‌ها عموما سفید رنگ و از اواخر شهریور ظاهر و پس از یکسال به دانه کوچک فندقی شکل تبدیل می‌گردد. چای تولیدی کمرنگ و در ارتفاعات از عطر و طعم ممتازی برخوردار است. این واریته در کشور چین و منطقه دارجلینگ کشت می‌شود. از این نوع دو زیر گونه آسامی و کامبوجی به شرح زیر:

• Cammellia sinensis var assamica:

معروف نوع آسامی که در سال 1823 میلادی وسیله برادران پروس در جنگل‌های شمال شرقی هندوستان کشف گردید. این واریته مخصوص مناطق گرمسیر و نزدیک خط استوا است. برگ‌ها درشت و سطح برگ مواج و قابلیت محصول‌دهی آن 3 تا 4 برابر چینی است.

• Cammellia sinensis var combodiensis:

معروف به واریته کامبوجی و در مناطق گرم و مرطوب رشد می‌نماید. برگ‌ها عموما درشت و سطح برگ مواج و برنگ سبز تیره است. گل‌ها و بذر در واریته‌های آسامی، کامبوجی با منیپوری بسیار درشت‌تر از نوع چینی است. بذرهای متشکله که در پائیز سال بعد می‌رسند و در غلاف سبز رنگی به تعداد 2 تا 3 عدد قرار دارند. علاوه بر گونه‌های مختلف چای چینی و آسامی و کامبوجی، طی چندین قرن که از کشت تجارتی این گیاه می‌گذرد در اثر آمیختگی طبیعی یا دورگه گیری آزادانه و گسترده بین واریته‌های فوق، هیبریدهای ناهمگن با خصوصیات فیزیولوژیک و مورفولوژیک و بیوشیمیایی مشترکی به وجود آمده که در میان چایکاران به نام‌های هیبریدهای آسامی شهرت یافته است.

انواع گونه‌های چای

در ادامه معرفی گونه‌های چای می‌پردازیم:

چای سبز

برای چند هزار سال تاریخ چای به چای سبز مربوط بود. چای سبز ترکیبی از طعم‌های گیاهی و خاکی است که نوشیدن آن در سراسر جهان محبوب زیادی دارد. محتوای کم کافئین موجود در چای سبز، آن را به یک چای عالی برای هر زمانی از روز تبدیل می‌کند. برخی از انواع چای سبز محبوب شامل چای سبز مائو فنگ و چای سبز چونمی با نعنا است.

چای سبز ریشه در چین باستان دارد، جایی که برای اولین بار بیش از 4 هزار سال پیش در آنجا کشت شد. با افزایش محبوبیت این چای در سراسر آسیا، چای سبز به نماد فرهنگی ژاپن، کره و سایر کشورهای همسایه تبدیل شد. میراث غنی چای چین انواع مختلفی از چای را به وجود آورد. در ژاپن، ماچا و سانچا جایگاه ارزشمند خود را در مراسم چای سبز و مراسم روزانه به دست آوردند، در حالی که کره به چای سبز خود یعنی نوکچا می‌بالد. آب و هوا، خاک و روش‌های کشت هر منطقه به طعم‌ها و عطرهای متنوع چای سبز کمک می‌کنند و آن را به یک گنجینه جهانی تبدیل می‌کنند.

چای سیاه

در دنیای گونه‌های مختلف چای، تعداد کمی از چای به اندازه چای سیاه جذابیت جهانی دارند. چای سیاه که به خاطر طعم‌های تند و محتوای بالای کافئین در بین انواع چای مشهور است، جایگاه ویژه‌ای در بین علاقه مندان به چای دارد. جالب اینجاست که حتی کسانی که اهل نوشیدن چای نیستند، احتمالاً با چای سیاه آشنا هستند. افرادی که مشتاقانه چای می‌نوشند، طعم چای سیاه را می‌پسندند. از ترکیبات کلاسیک مانند چای کیسه‌ای گرفته تا چای کیسه ای معطر دارجیلینگ، خصوصیات متنوع چای سیاه برای بسیاری از ما آشناست.

چای سیاه از گوشه و کنار جهان می‌آید و هر منطقه جذابیت منحصر به فرد خود را دارد. چای سیاه آسام در هند به طعم عالی خود می‌بالد، در حالی که منطقه سیلان سریلانکا چای‌های تند دارد. چای کنیا طعمی خاکی‌تر را ارائه می‌دهند. چین که زادگاه چای است، چای سیاه آن با مشخصات پیچیده‌اش شناخته می‌شود و کشور تایوان، چای سیاه شیرین دارد. آب و هوا، خاک و ارتفاع هر منطقه طعم، عطر و ظاهر چای را شکل می‌دهد. این تنوع جهانی تضمین می‌کند که عاشقان چای سیاه طیف گسترده‌ای از انتخاب‌ها را دارند.

چای سفید

چای سفید ممکن است به اندازه انواع معروف چای شناخته شده نباشد، اما مطمئناً جواهری است که طرفداران زیادی دارد. مشخصات طعم منحصر به فرد و لطیف چای سفید باعث شده افرادی بسیاری عاشق آن شوند. در سال‌های اخیر، علاقه به چای‌های تخصصی مانند چای سفید در کانون توجه قرار داده شده است. چای سفید یک لذت لطیف است که از برگ‌ها و جوانه‌های جوان گیاه کاملیا سیننسیس قبل از باز شدن کامل تهیه می‌شود. این فرآیند با چیدن جوانه‌های تازه، خشک کردن ملایم در آفتاب یا پختن آنها در فر در دمای پایین شروع می‌شود.

چای طعم دار سفید منشا خود را در استان فوجیان چین گرفته است، جایی که گیاه کاملیا سیننسیس قرن‌هاست در آن کشت می‌شود. اتفاقاً، استان فوجیان به خاطر مناظر طبیعی خیره کننده‌اش مشهور است که در کوه‌های پوشیده از مه قرار دارد. صنعتگران چای جوان‌ترین جوانه‌ها و برگ‌های گیاه چای را در اوایل بهار با ظرافت می‌چینند. استان فوجیان تنها منطقه‌ای نیست که برای تولید چای سفید شناخته می‌شود، مناطق دیگری مانند دارجیلینگ در هند و سریلانکا نیز نسخه‌های خود را از این دمنوش نفیس تولید می‌کنند.

چای اولانگ

علیرغم اینکه تلفظ واقعی این چای «وولنگ» است، نحوه برخورد زبان‌ها روی صداها منجر به شنیده شدن «اولانگ» شده است. یکی دیگر از واقعیت‌های جالب و کمتر شناخته شده در مورد چای اولانگ این است که برخلاف انواع گونه‌های چای، می‌توان آن را چندین بار دم کرد و هر دم کرده جدید طعم متفاوتی دارد. ماهیت نیمه اکسید شده و فرم فشرده این چای به آن اجازه می‌دهد تا لایه‌های مختلف از طعم‌ها را از طریق چندین دم آوری آشکار کنند.

چای اولانگ میراث غنی دارد که عمدتاً از چین و تایوان آمده است. استان فوجیان در چین به دلیل تولید برخی از بهترین اولانگ‌های سنتی مشهور است که به دلیل طعم‌های پیچیده و تکنیک‌های فرآوری منحصر به فردش مشهور است. تایوان نیز با مناطق کوهستانی خاصی که دارد، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ اولانگ دارد همانطور که چای اولانگ محبوبیت جهانی پیدا می‌کند، منشأ چای اولانگ همچنان تصویر واضحی از تأثیر فرهنگی و جغرافیایی که از آن بیرون می‌آید را ترسیم می‌کند.

نتیجه گیری

انواع گونه‌های چای را معرفی کردیم و اکنون می‌توانید چای مورد علاقه خود را انتخاب کنید. فقط یادتان باید از برندهای معتبر برای خرید چای مرغوب استفاده کنید. با این حال، چای قرن‌هاست که کشت شده و توسط مردمان اقصی نقاط جهان مصرف می‌شود. چای سیاه و چای سبز معروف‌تر از بقیه انواع چای هستند، اما چای زرد و چای بنفش از نادرترین‌ها محسوب می‌شود. برای خرید چای باکیفیت از وبسایت دوغزال اقدام کنید.

سؤالات متداول

• انواع گونه‌های چای چیست؟

انواع چای‌ شامل چای سیاه‌، چای سبز‌، چای سفید‌، چای اولانگ‌، چای زرد، چای بنفش، پای سفید و چای ماچا هستند.

• معروف‌ترین گونه‌های چای کدامند؟

چای سیاه و چای سبز که از گیاه کاملیا سیننسیس منشا می‌گیرند، محبوب‌ترین شناخته شده‌ترین چای‌ها محسوب می‌شود.